Επιτομή της θεοσεβικής διδασκαλίας και ηθικής: Το τελευταίο και απαγορευμένο έργο του κατατρεγμένου Έλληνα λογίου

Στα τέλη του 1851, ο φιλόσοφος Θεόφιλος Καΐρης εξακολουθεί να διώκεται αμείλικτα για τις ιδέες του. Παράλληλα, ολοκληρώνει στο Λονδίνο την εκτύπωση ενός ανώνυμου βιβλίου, που ωρίμαζε μέσα του πολλά χρόνια, καθώς φιλοδοξεί να συμπυκνώσει με συστηματικό τρόπο το δόγμα της κοσμοθέασής του, της Θεοσέβειας, την οποία ο ίδιος είχε εισαγάγει στην ελληνική κοινωνία από τη δεκαετία του 1830. Στο έργο αυτό, μάλιστα, δίνονται επιπρόσθετα και έμμεσες απαντήσεις στους κατηγόρους του. Όταν, όμως, τα αντίτυπα της Επιτομής της θεοσεβικής διδασκαλίας και ηθικής φθάνουν στην Ελλάδα, κατάσχονται στο τελωνείο και η κυκλοφορία τους απαγορεύεται, με συνέπεια το τελευταίο έργο του κατατρεγμένου λογίου να παραμένει μέχρι σήμερα σχεδόν άγνωστο.
Η "Επιτομή" επανακυκλοφορεί εδώ για δεύτερη φορά, με βάση ένα από τα ελάχιστα διασωθέντα αντίτυπά της. Η παρούσα έκδοση, που πραγματοποιείται με αφορμή τη συμπλήρωση εκατόν εβδομήντα ετών από τον θάνατο του μεγάλου Έλληνα στοχαστή, έδωσε την αφορμή να μελετηθούν στοχευμένα τόσο η αλληλογραφία του Καΐρη όσο και οι άλλες διαθέσιμες πηγές, έτσι ώστε να αναδειχθεί η εκδοτική περιπέτεια των έργων του στο Λονδίνο, σε συνδυασμό με ποικίλες αθέατες όψεις του διωγμού του στην Ελλάδα. Η επανέκδοση της "Επιτομής" επιτρέπει στον σύγχρονο αναγνώστη και μελετητή τη λεπτομερή διερεύνηση των πτυχών του θεοσεβικού συστήματος στην πλέον ώριμη μορφή του και προσθέτει ένα νέο κεφάλαιο στις γνώσεις μας τόσο για την εμβληματική προσωπικότητα και τους αγώνες του φιλοσόφου, όσο και για τη λογοκρισία των ιδεών που ξεκίνησε να επιβάλλει η Εκκλησία λίγες δεκαετίες μετά τη σύσταση του νέου ελληνικού κράτους.