Ο Βίος Απολλώνιου Τυανέως: Ένας χαρισματικός 'θείος ανήρ' της ύστερης αρχαιότητας

Ο Βίος του Απολλώνιου του Τυανέα, που συνέθεσε ο Φλάβιος Φιλόστρατος, προσφέρει στον αναγνώστη ένα απολαυστικό ταξίδι που ξεκινά από τα Τύανα της Καππαδοκίας και καταλήγει στα Γάδειρα της Ισπανίας, στις φημισμένες Ηράκλειες στήλες, με ενδιάμεσους σταθμούς σε αρκετές πόλεις της Μ. Ασίας και Συρίας, στην Περσία, στις Ινδίες, στον κυρίως Ελληνικό χώρο και στην Ιταλία. Από τις σελίδες του έργου αναδύεται η μορφή του Απολλώνιου Τυανέα, αινιγματική και αντιφατική αλλά συνάμα ελκυστική. Περισσότερο γοητεύει όχι τόσο η εικόνα ενός φιλοσόφου ή θρησκευτικού ηγέτη, αλλά αυτή ενός πολυταξιδεμένου λογοτεχνικού ήρωα. Το ίδιο ελκυστική αναδεικνύεται και η μορφή του Φλάβιου Φιλόστρατου, όχι τόσο για το ρητορικό ή φιλοσοφικό του έργο, αλλά περισσότερο για το λογοτεχνικό του ανάστημα, που αφήνει ένα γιγαντιαίο αποτύπωμα στη Δεύτερη Σοφιστική. Κάτω από τον μανδύα της μυθιστορηματικής βιογραφίας μπορεί κανείς να ανακαλύψει τα λογοτεχνικά χαρίσματα μιας μεγαλόπνοης συγγραφικής σύνθεσης, η οποία συνταιριάζει αρμονικά πολλά άλλα είδη που ανθίζουν κατά τη Δεύτερη Σοφιστική. Από τον πρόλογο της έκδοσης: «Δύσκολα θα μπορούσε κανείς να εντοπίσει μια πιο αμφιλεγόμενη φιγούρα του αρχαίου κόσμου από εκείνη του Απολλωνίου. Νεοπυθαγόρειος φιλόσοφος; Περιπλανώμενος διδάσκαλος και προικισμένος προφήτης; Ή μήπως απλώς ένας μάγος θαυματοποιός, ένας αγύρτης; Η μόνη ουσιαστικά πλήρης έκθεση της ζωής του είναι η μυθιστορηματική βιογραφία του Φιλόστρατου Φλάβιου, Τ? ?ς τ?ν Τυανέα ?πολλώνιον. […] Ο Βίος Απολλώνιου Τυανέως του Φιλόστρατου είναι γέννημα ενός ιδιότυπου φιλολογικού και θρησκευτικού περιβάλλοντος που είχε σχηματισθεί στη Ρώμη υπό την ενθάρρυνση της Ιουλίας Δόμνας, της δεύτερης συζύγου του αυτοκράτορα Σεπτιμίου Σεβήρου και μητέρας δύο αυτοκρατόρων, του Γέτα και του Καρακάλλα. Ήταν η εποχή που η Σύρια πριγκίπισσα, κόρη του μεγάλου αρχιερέα του Ήλιου στην Έμεσα, είχε φέρει έναν αέρα Ανατολής στον Παλατίνο λόφο. Η φιλόσοφος Ιουλία —όπως την αποκαλεί ο Φιλόστρατος—, προσωπικότητα εξαιρετικά δυναμική με πνευματικές αναζητήσεις και πολιτικές φιλοδοξίες, είναι αυτή που ώθησε τον Αθηναίο σοφιστή, τον δεύτερο από την οικογένεια των Φιλοστράτων, να συγγράψει τη βιογραφία του Απολλωνίου. Με την πρωτοβουλία της αυτή η Δόμνα φέρνει στη Δύση —έστω στον κύκλο των λογίων που συγκροτούσαν το φιλολογικό της σαλόνι στη Ρώμη— τον θρύλο του Απολλωνίου, ο οποίος μέχρι τότε ήταν γνωστός και διαδεδομένος μόνο στην Ανατολή. Με το έργο του Φιλόστρατου ο θεωρούμενος ως τσαρλατάνος θαυματοποιός θα προβληθεί στα μάτια πολλών ως ο χαρισματικός αντίποδας του Ιησού για τους εθνικούς».