Φίλιππος Φιλίππου, Οι περιπέτειες της Ελεάννας στη θάλασσα & Η Ελεάννα στο Νησί της Ευτυχίας

Γράφει η Βασούλα Κατέρη

Οι ιστορίες των θαλασσινών μοιάζουν πολύ μ’ εκείνα τα παραμύθια της γιαγιάς που κρύβουν δράκους, πριγκίπισσες και τέρατα, μόνο που αυτές είναι πέρα για πέρα αληθινές. Καθηλώνεται ο αναγνώστης, παρακολουθεί συνεπαρμένος τέτοιες αφηγήσεις κι αφήνει τη φαντασία του να τον ταξιδέψει. Με τέτοια μαστοριά είναι πλεγμένες οι ιστορίες του Φίλιππου Φιλίππου. Ο αναγνώστης κρέμεται από τις «λέξεις» του. Από τη μια αδημονεί για τη συνέχεια κι από την άλλη δε θέλει να τελειώσουν. Οι ναυτικοί είναι άνθρωποι κοσμογυρισμένοι, ανοιχτόμυαλοι και σκληραγωγημένοι. Ταξιδεύουν στα πέρατα της γης, όπου απλώνεται ο ωκεανός και φτάνουν οι γραμμές των οριζόντων. Γνωρίζουν αλλιώτικους κόσμους, διαφορετικούς πολιτισμούς, παράξενες συνήθειες, ενώ ταυτόχρονα χρειάζεται να τιθασεύουν τη θάλασσα, να μαθαίνουν τα μυστικά της και να σέβονται την κυκλοθυμία της. Την αγαπούν όποιο κι αν είναι το κέφι της και βρίσκουν τον τρόπο να την ημερεύουν.

Η Ελεάννα είναι ένα τετράχρονο κορίτσι που «το καράβι είναι το σπίτι της». Στην αρχή ταξιδεύει πάνω στον Οδυσσέα, έπειτα στον Αλέξανδρο, και τα δύο πλοία είναι τάνκερ, δηλαδή μεταφέρουν πετρέλαιο. Στο τέλος μπαρκάρει με τον Περικλή, ένα φορτηγό πλοίο που έχει βάλει πλώρη για τη Βραζιλία για να φορτώσει καφέ, κακάο και κανέλα. Ο μπαμπάς της είναι ο καπετάνιος, η μαμά της που είναι βιολίστρια μαθαίνει και την Ελεάννα να παίζει βιολί, «σκοπούς του Μπετόβεν, του Μότσαρτ, του Σοπέν και του Μάνου Χατζιδάκι». Πέρα από το πλήρωμα που την αγαπά και τη φροντίζει με αφοσίωση, την παρέα της συμπληρώνουν διάφορα ζώα με τα οποία αντίστοιχα έχει αναπτύξει γερούς δεσμούς φιλίας.

Στα βιβλία Οι περιπέτειες της Ελεάννας στη θάλασσα και Η Ελεάννα στο Νησί της Ευτυχίας απολαμβάνουμε οχτώ ιστορίες γλαφυρά δοσμένες για τη ζωή του μικρού κοριτσιού στη θάλασσα. Αφηγητής είναι ο Τάκης, ο μάγειρας του καραβιού και πιστός φίλος της Ελεάννας. Εκείνος μας περιγράφει τις στιγμές του ναυαγίου του Οδυσσέα, τη φοβερή τρικυμία και την ανέλπιστη σωτηρία όλων των ζώων που συνοδεύουν το πλήρωμα, της άσπρης γάτας, του μαύρου σκύλου, της Κάρμεν της μαϊμούς, του λαλίστατου παπαγάλου και της Λούλας της γαλοπούλας. Εκείνο το ναυάγιο όμως φέρνει στην Ελέαννα δυο καινούριους φίλους. Δυο αδέλφια από την Κίνα με τη θαλάσσια χελώνα και τη λύρα τους. Η χαρά της είναι απερίγραπτη.

Πλέοντας πια με τον Αλέξανδρο στα στενά της Σιγκαπούρης, δέχονται επίθεση από πειρατές. Μεγάλη τρομάρα παίρνει η Ελεάννα. Ο σκύλος, η γάτα και η μαϊμού αντεπιτίθενται στους πειρατές με τόλμη. Αυτοί αιφνιδιάζονται, πανικοβάλλονται και δεν ξέρουν από πού να φύγουν. Τελικά πέφτουν στη θάλασσα. Ο Αλέξανδρος πλέει προς το Μεξικό ενώ η Ελεάννα τριγυρνά στο καράβι μελαγχολική και κατσούφα. Τίποτα δεν της δίνει χαρά, ώσπου μια μέρα το κορίτσι εκφράζει την επιθυμία να κολυμπήσει στη θάλασσα. Αν και είναι πολύ επικίνδυνο, οι γονείς της υποχωρούν. Όλα πηγαίνουν καλά, η Ελεάννα χαίρεται το δροσερό νερό, όταν ξαφνικά φαίνεται το πτερύγιο ενός καρχαρία να την πλησιάζει επικίνδυνα. Στη θέα του όλοι παγώνουν. Η παρέμβαση των ζώων είναι και πάλι καθοριστική. Οσμίζονται την απειλή και συνεργάζονται με επιτυχία. Ο καρχαρίας γίνεται καπνός.

Η επόμενη περιπέτεια βρίσκει την Ελεάννα στη ζούγκλα. Για πρώτη φορά πατάει το πόδι της στη στεριά και ενθουσιάζεται. Γνωρίζει καινούρια ζώα, ένα λιοντάρι, έναν ρινόκερο, μια στρουθοκάμηλο. Ένας πολύχρωμος, καινούριος κόσμος απλώνεται μπροστά της. Αποκτά έναν νέο φίλο, τον Αφρικανό Πίκο, που μαζί με την αδελφή του τη Χουχού την ακολουθούν στο καράβι και γίνονται μέλη του πληρώματος. Μετά από αυτή την εμπειρία η Ελεάννα ανυπομονεί να φτάσουν σε κάποιο λιμάνι, επιθυμεί να περιδιαβαίνει στη στεριά. Έτσι, μετά από την παρέμβαση του μπαμπά της, του καπετάνιου, ναυτολογούνται στον Περικλή και βάζουν πλώρη για τη Βραζιλία. Η Ελεάννα φτάνει στο Νησί της Ευτυχίας αφού πρώτα έχει εξερευνήσει τη ζούγκλα του Αμαζονίου. Βλέπει με τα μάτια της έναν κροκόδειλο να καταπίνει τον Πίκο και έπειτα εκείνον πάλι να βγαίνει από το στόμα του αλώβητος. Γνωρίζει ιθαγενείς και ο μάγος της φυλής τους της γιατρεύει εγκαύματα στο πόδι και στο χέρι. Ενώ βρίσκεται στη Λίμνη των Θαυμάτων, η θυσία ενός λαγού τη συγκλονίζει, μα χαίρεται όταν ο θεός Ήλιος τον σώζει. Παρακολουθεί τον μάγο της φυλής να κάνει θαύματα κι άλλα πολλά παράδοξα, μαγικά και θαυμαστά με πνεύματα. Όταν πατάει το πόδι της στο Νησί της Ευτυχίας, εντυπωσιάζεται καθώς όλοι είναι χαρούμενοι, ευτυχισμένοι. Τα ξανθά της μαλλιά τραβούν την προσοχή των ντόπιων, οι οποίοι τη στέφουν βασίλισσα της γιορτής τους. Πολλοί ξένοι επισκέπτονται το νησί με σκοπό να εγκατασταθούν εκεί για να αλλάξουν τις συνήθειες των γηγενών. Ανάμεσά τους ένας πιανίστας, μια τραγουδίστρια της όπερας, κάποιοι ιεραπόστολοι. Οι μάγοι επικαλούνται πνεύματα και στοιχειά και έτσι κατορθώνουν να τους διώξουν. Η Ελεάννα με την παρέα της επιστρέφει στο καράβι που «ήταν ένας κόσμος από πολύχρωμους ανθρώπους και πολύχρωμα ζώα, όπως στο τσίρκο». Όλοι μαζί έπλεαν χαρούμενοι κι αγαπημένοι.

Δύο βιβλία, οχτώ ιστορίες καλογραμμένες και με την αρμύρα της θάλασσας λαξευμένες. Ο συγγραφέας συνδυάζει αρμονικά βίωμα και φαντασία και παραδίδει δυο απολαυστικά αναγνώσματα. Κάθε παιδί, κάθε αναγνώστης γίνεται συνοδοιπόρος στα ταξίδια της Ελεάννας. Η ζωή στο βαπόρι είναι δύσκολη, αλλά και περιπετειώδης. Κρύβει τόσες χαρές κι άλλους τόσους κινδύνους. Δοκιμάζει κανείς μοναδικές εμπειρίες και κρατά εικόνες του κόσμου για μια ζωή. Οι ναυτικοί έχουν τους δικούς τους άγραφους και γραπτούς νόμους. Καθώς διάβαζα τις περιπέτειες της Ελεάννας, πολλές φορές θυμήθηκα τον ποιητή Νίκο Καββαδία και τους στίχους του. Ασυρματιστής κι αυτός όπως ο χαριτωμένος ήρωας των βιβλίων που γράφει στιχάκια σε πακέτα από τσιγάρα και οι ρίμες του αποτελούν την κατακλείδα κάθε ιστορίας. Στα κείμενα ακολουθείται το οικείο όσο και ευχάριστο μοτίβο του παραμυθιού με την ηρωίδα σε κίνδυνο, τον αναγνώστη να αγωνιά, τη θάλασσα να φουρτουνιάζει κι έπειτα να έρχεται το τέλος λυτρωτικό. Αισιοδοξία στον αναγνώστη και στη θάλασσα η μπουνάτσα. Είναι από τα βιβλία εκείνα που θέλεις να τα διαβάζεις και να τα ξαναδιαβάζεις, και τις ιστορίες εκείνες που θέλεις να ακούς και να ξανακούς.

Η Βασούλα Κατέρη είναι αναγνώστρια και έχει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών με ειδίκευση "Ανάγωση, Φιλαναγνωσία και Εκπαιδευτικό Υλικό" από το ΕΚΠΑ.